หน้าแรกเว็บปุ๋ยสั่งตัด (www.ssnmthai.com)
ทำไมต้องใช้ปุ๋ยสั่งตัด
คำแนะนำการใช้ปุ๋ยสำหรับพืชเศรษฐกิจของประเทศยังคงเป็นคำแนะนำอย่างกว้างๆ อัตราการใช้ปุ๋ยและสูตรปุ๋ยไม่เฉพาะเจาะจงสำหรับดินหรือพืชแต่ละชนิด รวมทั้งไม่คำถึงถึงปริมาณธาตุอาหาร พืชที่มีอยู่ในดินขณะนั้น จึงเป็นคำแนะนำปุ๋ยแบบ "เสื้อโหล" ทำให้การใช้ปุ๋ยไม่ตรงกับความต้องการของพืช ถ้าใส่ปุ๋ยให้แก่พืชมากเกินไป นอกจากสิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายแล้ว ยังทำให้เกิดโรคและแมลง ระบาดมากขึ้น แต่ถ้าใส่ปุ๋ยไม่เพียงพอ จะทำให้ธาตุอาหารพืชในดินลดน้อยลง ส่งผลให้พืชเจริญเติบโตและให้ผลผลิตไม่ดีเท่าที่ควร
ปุ๋ยสั่งตัดเป็นอย่างไร
คำแนะนำ “ปุ๋ยสั่งตัด” คือการจัดการธาตุอาหารพืชเฉพาะพื้นที่ ได้พัฒนาจากแบบจำลองการปลูกพืช โดยนำข้อมูลชุดดินและข้อมูล เอ็น-พี-เค ในดินมาประกอบการตัดสินใจเลือกสูตรปุ๋ย และกำหนดปริมาณปุ๋ยในการปลูกพืช เป็นการใช้ปุ๋ยเคมีตามชุดดินและค่าวิเคราะห์ดิน นอกจากนี้ยังนำปัจจัยหลักที่เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตและการให้ผลผลิตของพืช เช่น พันธุ์พืช แสงแดด อุณหภูมิ ปริมาณน้ำฝน ฯลฯ มาร่วมคำนวณในแบบจำลองทางคณิตศาสตร์โดยใช้คอมพิวเตอร์ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการใช้ปุ๋ยเคมีอีกด้วย และได้ใช้ระบบสนับสนุนการตัดสินใจมาร่วมคำนวณคำแนะนำปุ๋ยฟอสฟอรัสและโพแทสเซียม เพื่อให้ได้คำแนะนำปุ๋ยที่เหมาะสมกับลักษณะของดินและการผลิตที่ให้ผลตอบแทนสูงสุด
ขั้นตอนการใช้ปุ๋ยสั่งตัด
ขั้นตอนที่ 1 เก็บตัวอย่างดินให้ถูกวิธี วิเคราะห์ดิน โดยใช้ชุดตรวจสอบดินแบบรวดเร็วของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ภาพที่ 1. ชุดตรวจสอบ เอ็น พี เค ในดิน
ขั้นตอนที่ 2 ใช้ปุ๋ยตามคำแนะนำ ศึกษาจากคู่มือคำแนะนำการใช้ปุ๋ย หรือ หาคำแนะนำปุ๋ยจากการใช้งานผ่าน Application "TFTปุ๋ยสั่งตัด" เพียงเข้าไปใน play store พิมพ์คำว่า "TFTปุ๋ยสั่งตัด" จากนั้นติดตั้งและใช้งานได้ทันที ไม่มีค่าใช้จ่าย พร้อมให้ใช้งานแล้วในระบบแอนดรอยด์ และสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ ดร. วุฒิดา รัตนพิไชย ภาควิชาปฐพีวิทยา คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ โทรศัพท์ 02-942-8104-5 แฟกซ์ 02-942-8106 Email: soilscience@ku.th
หมายเหตุ สำหร้บข้าวและพืชไร่ ควรวิเคราะห์ดินก่อนการปลูกพืชทุกครั้ง (3-4 ครั้งแรก) เพื่อปรับคำแนะนำการใช้ปุ๋ยให้เหมาะสมกับสภาพของดินในไร่นา โดยการสังเกตการเจริญเติบโตของพืช หลังจากนั้นควรวิเคราะห์ดินทุกๆ 2 ปี
คลินิกดินปุ๋ยสั่งตัด แหล่งเรียนรู้ดินและปุ๋ย โดยเกษตรกร เพื่อเกษตรกร
คลีนิกดิน “ปุ๋ยสั่งตัด” เป็นวิสาหกิจชุมชน เป็นแหล่งเรียนรู้ดินและปุ๋ยของชุมชน ดำเนินการโดยเกษตรกรผู้นำ เพื่อเกษตรกรและชุมชน กำหนดเปิดให้บริการ 3 แห่งในต้นเดือนพฤษภาคมนี้ ที่จังหวัดขอนแก่น สระบุรี และสุพรรณบุรี ภายใต้การสนับสนุนของกองทุนคิวม่า มูลนิธิมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ใส่ปุ๋ยถูกต้อง ลดต้นทุน เพิ่มผลผลิต ลดปัญหาโรคแมลง
คุณภาพของดิน คือ รากฐานของชีวิตเกษตรกร
นอกจากพันธุกรรมพืช น้ำ (ฝน/ชลประทาน) ลม (ความชื้น) ไฟ (อุณหภูมิ)
และการจัดการของเกษตรกรที่เป็นปัจจัยควบคุมการเจริญเติบโตและการให้ผลผลิตของพืชแล้ว
คุณภาพของดินยังเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อความสำเร็จของการเพาะปลูกพืช
ดังนั้น คุณภาพของดินจึงเปรียบเสมือนรากฐานของชีวิตเกษตรกร
เทคโนโลยีใหม่ : การจัดการธาตุอาหารพืชเฉพาะพื้นที่
พืชต้องการธาตุอาหาร 17 ธาตุ พืชได้ 3 ธาตุจากน้ำและอากาศ ส่วนอีก 14 ธาตุได้จากดิน
และใน 14 ธาตุนั้น 3 ธาตุที่พืชใช้มาก ได้แก่ ไนโตรเจน (เอ็น, N) ฟอสฟอรัส (พี, P)
และโพแทสเซียม (เค, K) เรียกว่า ธาตุอาหารหลัก ตัวอย่างเช่น ปุ๋ยเคมีที่ขายทั่วไป
สูตร 16-20-0 สูตร 15-15-15 เป็นต้น ที่เหลืออีก 10 ธาตุนั้น พืชใช้ในน้อย เรียกว่า
ธาตุอาหารรอง และธาตุอาหารเสริม (จุลธาตุ) เช่น เหล็ก (Fe) สังกะสี (Zn) โบรอน (B)
ถ้าต้องการให้พืชเจริญเติบโตได้ปกติ พืชต้องได้รับธาตุอาหารครบถ้วนและพอเพียง
ถ้าขาดธาตุใดธาตุหนึ่ง ธาตุนั้นจะจำกัดการเจริญเติบโตของพืช
ประเทศไทยมีดินที่ใช้เพาะปลูกพืชมากกว่า 200 ชุดดิน มีศักยภาพ (กำลัง) ที่แตกต่างกัน
การจำแนกชุดดินใช้สมบัติของดินที่เปลี่ยนแปลงยาก
ได้แก่ เนื้อดิน สีดิน ความลึก ความเป็นกรด-ด่าง เป็นต้น ข้อมูลชุดดินจึงไม่เปลี่ยน
แตกต่างจากความอุดมสมบูรณ์ของดินที่ผันแปรไปตามการใช้ที่ดินและการจัดการดิน
จึงควรนำข้อมูลชุดดินมาพิจารณาในการใช้ปุ๋ยด้วย
“ขณะที่ผลผลิตราคาถูก แต่ปุ๋ยเคมีราคาแพง
คำแนะนำปุ๋ยแบบหยาบๆ ที่ใช้กันอยู่
จึงไม่เหมาะสมกับยุคสมัยอีกต่อไป
เกษตรกรควรนำข้อมูลชุดดิน และข้อมูล NPK ในดิน
มาประกอบการตัดสินใจใช้ปุ๋ยให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น”
การจัดการธาตุอาหารพืชเฉพาะพื้นที่ช่วยให้การใช้ปุ๋ยถูกต้องมากขึ้น
เนื่องจากนำปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ทั้งพันธุ์กรรมพืช อุณหภูมิ ความชื้น ปริมาณน้ำฝน
ชุดดิน ปริมาณ NPK ในดิน ฯลฯ มาพิจารณาร่วมกันโดยสร้างแบบจำลองทางคอมพิวเตอร์
เพื่อพัฒนา “เครื่องมือ” ช่วยให้เกษตรกรสามารถใช้ปุ๋ยได้ถูกต้องด้วยตนเอง
การเก็บตัวอย่างดินเพื่อวิเคราะห์ธาตุอาหารพืช
ตัวอย่างดินต้องเป็นตัวแทนของพื้นที่ที่จะตรวจสอบธาตุอาหารพืชในดิน อุปกรณ์และภาชนะที่ใช้ในการเก็บตัวอย่างดินต้องสะอาด ตัวอย่างดินแต่ละตัวอย่างต้องเป็นตัวแทนของพื้นที่ที่มีความสม่ำเสมอ และขนาดของพื้นที่ ไม่ควรเกิน 25 ไร่
ประโยชน์ของการจัดการธาตุอาหารเฉพาะพื้นที่ต่อเกษตรกร
ตัวอย่างแรกของความสำเร็จของโครงการ “การจัดการธาตุอาหารเฉพาะพื้นที่ในการเพิ่มมาตรฐานชีวิตของเกษตรกร เมื่อปี 2544 กรมส่งเสริมการเกษตรได้สนับสนุนให้นักวิจัยของโครงการวิจัยฯ อบรมเกษตรกร 200 คน และเจ้าหน้าที่ 200 คน จาก 10 จังหวัด
ลดต้นทุน เพิ่มผลผลิต ด้วยปุ๋ยสั่งตัด
สิ่งที่เราไปบอก ไปสอน ไปเหนื่อย แล้วทำให้เกษตรกรเหล่านั้นได้รับประโยชน์ ถึงแม้จะเพียงนิดเดียว ก็ทำให้เรารู้สึกมีความสุขมาก
Timeline ปุ๋ยสั่งตัด
พลิกโฉมการใช้ปู๋ยเคมีของเกษตรกรไทย (แก้ปัญหาปุ๋ยปลอม ปุ๋ยแพง และใช้ปุ๋ยผิด) ลดค่าปุ๋ยเคมีลง 30-50% ลดการใช้ยาฆ่าแมลงและสารปราบศัตรูพืช ผลผลิตเพิ่มขึ้น 10-20% ลดการปนเปื้อนของสารผลผลิตในผลผลิตเกษตร จึงส่งผลดีต่อเกษตรกร และลดผลกระทบของสารเคมีตกค้างต่อสิ่งแวดล้อม
ปุ๋ยสั่งตัด รับรางวัลผลงานวิจัยดีเด่น สกว. ประจำปี 2554
เมื่อวันที่ 26 มกราคม 2555 สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ได้จัดพิธีมอบโล่เกียรติยศผลงานวิจัยเด่น สกว. ประจำปี 2554 รางวัลรับรางวัลผลงานวิจัยดีเด่น ประเภทกลุ่มงานวิจัยและพัฒนา เทคโนโลยี “ปุ๋ยสั่งตัด” เพื่อลดต้นทุน
ก่อนตายอยากเห็นเกษตรกรรวยขึ้น วาทะนักเทคโนโลยีดีเด่น 52
ตัวแทนกลุ่ม "ปุ๋ยสั่งตัด" ผู้รับรางวัลนักเทคโนโลยีดีเด่น '52 เผยความในใจ ก่อนตายอยากเห็นเกษตรกรรวยขึ้น" เผยเกษตรกรไทยยังไม่รู้จักปุ๋ยและดิน แจงอบรมให้ความรู้เกษตรกรเพื่อการใช้ปุ๋ยที่เหมาะสมกับดิน
ดิน ทรัพยากรธรรมชาติที่ควรบำรุงรักษา
ดินเกิดจากการสลายตัวของหินและแร่ ผสมกับซากพืชซากสัตว์ที่ตายทับถมกันเป็นเวลาหลายล้านปี ดินหลังจากเปิดป่าใหม่จะเป็นดินที่อุดมสมบูรณ์ดี เมื่อใช้ดินเพาะปลูกติดต่อกันเวลานาน ดินจะมีสภาพเสื่อมโทรมลง ธาตุอาหารหรือปุ๋ยเดิมในดินจะหมดไป
ปุ๋ย สารประกอบที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของพืช
ปัจจุบันมีความเข้าใจเกี่ยวกับคำว่าปุ๋ยยังไม่ถูกต้องครบถ้วนนัก จากการได้รับข้อมูลที่ไม่ถูกต้อง โดยเฉพาะแนวความคิดที่ชักนำให้เข้าใจกันผิดๆ ว่าปุ๋ยเคมีเป็นสารประเภทเดียวกับสารกำจัดศัตรูพืช จึงก่อให้เกิดกระแสสังคมที่ต้านการใช้ปุ๋ยเคมี
หนังสือธรรมชาติของดินและปุ๋ย
เหมาะสำหรับเกษตรกรผู้นำ ผู้ที่ต้องการมีความรู้เรื่องดิน และปุ๋ยลึกซึ้งมากขึ้น
หนังสือการ์ตูนรู้จักดิน รู้จักปุ๋ย
เหมาะสำหรับเด็ก เยาวชน เกษตรกรทั่วไป ครูสอนนักเรียน
และผู้ที่สนใจจะทำการเกษตร
เอกสารตีพิมพ์
Nutrient management
Nitrogen fertilizer recommendation for grain yield of corn using a modeling approach (1999)
A Site-Specific Nutrient Management Approach for Maize (2003)
Predicting the Dissolution of Rock Phosphates in Flooded Acid Sulfate Soils (2005)
Predicting the Dissolution of Four Rock Phosphates in Flooded Acid Sulfate Soils of Thailand (2006)
Predicting Phosphorus Buffer Coefficients of Thai Flooded Rice Soils Using Soil Properties (2007)
Subsoil Nitrate and Maize root Distribution in two important maize soils in Thailand (2007)
Empowering Farmer Leaders to Acquire and Practice Site-Specific Nutrient Management Technology(2007)
Nitrogen Fertilizer Response of Maize on Some Important Soils from DSSAT Software Prediction (2007)
Potassium Release in Representative Maize Producing Soils of Thailand (2008)
Refining and disseminating site-specific nutrient management technology in Thailand (2008)
Predicting Phosphorus Buffer Coefficients of Representative Maize Soils in Laos (2010)
Site-specific Nutrient Management of Irrigated Rice in the Central Plain of Thailand (2010)
Soil Clinics: Farmers Teaching Smart-Farming to Farmers (2019)
Wastewater treatment
Multi-Media-layering system for food service wastewater (2000)
Multi-Soil-Layering System: An Alternative Excellent Soil-Based Wastewater Treatment (2003)
Improving multi-soil-layer (MSL) system remediation of dairy effluent (2007)
Removing the N and P in dairy effluent using multi-soil- layer (MSL) systems (2008)
Others
ศ.ดร.ทัศนีย์ อัตตะนันทน์ อีเมล์ tasnee_attanan@yahoo.com
ดร.ประทีป วีระพัฒนนิรันดร์ อีเมล์ prateep.v@hotmail.com โทร. 081-306-5373
มูลนิธิพลังนิเวศและชุมชน 647 จรัญสนิทวงศ์ 57 บางบำหรุ บางพลัด กรุงเทพฯ 10700
รศ.ดร.เสาวนุช ถาวรพฤกษ์ ผศ.ดร.วุฒิดา รัตนพิไชย ดร.รุ่งโรจน์ พิทักษ์ด่านธรรม โทร. 02-942-8104-5